Hoe kunnen we gegevens uitwisselen in het sociaal domein en tegelijk de privacy van mensen waarborgen?
Waar werken we aan?
Voor goede hulp kan het nodig zijn dat gemeenten en organisaties in het sociaal domein gegevens uitwisselen. Hoe doe je dat op een goede manier? Daarvoor werken we in het traject Uitwisseling persoonsgegevens en privacy (UPP) samen aan het opheffen van ‘wettelijke’ knelpunten op het gebied van gegevensuitwisseling, die recht doet aan de privacy van mensen.
Waarom werken we hier aan?
Het is van belang dat inwoners met meerdere problemen goede ondersteuning krijgen. Hiervoor werken gemeenten en andere betrokken organisaties samen zodat hulp, zorg en andere maatregelen goed worden afgestemd. Een integrale aanpak conform het idee van ‘1 gezin, 1 plan, 1 regisseur’ is daarbij het uitgangspunt. Hiervoor is het nodig om gegevens uit te wisselen.
Er is echter kritiek op hoe in de wetten de gegevensverwerking in het sociaal domein is geregeld. Zo ontbreekt een wettelijke grondslag voor gemeenten om gegevens te verwerken voor integrale dienstverlening aan burgers. Dat stelde onder meer de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).
Hoe werken we hier aan?
Wetsvoorstel
De voorgenomen Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams) zal er aan bijdragen dat gemeenten in samenwerking met andere partijen beter in staat zijn hun burgers passende ondersteuning te bieden bij het behouden en vergroten van zelfredzaamheid en participatie. Het wetsvoorstel verduidelijkt de wettelijke taak voor gemeenten voor een gecoördineerde aanpak van meervoudige problematiek in het sociaal domein en andere domeinen zoals schulden, wonen, zorg en onderwijs, en de hiervoor noodzakelijke gegevensuitwisseling tussen partijen.
De Tweede Kamer is geïnformeerd over de uitgangspunten van het beoogde wetsvoorstel. Het concept wetsvoorstel Wams is in consultatie geweest (19 maart-1 juni 2020). Het aangepaste concept werd 2 juli 2021 aangeboden voor advies aan de Raad van State.
Het wetsvoorstel is genoemd in de kabinetsreactie op het verslag van de werkgroep “Sociale Impact van de Coronacrisis” en het Manifest “Kom op voor de meest kwetsbare gebieden”. Wams is daarmee één van de (lopende) trajecten van het Rijk die ertoe bijdragen om de sociale gevolgen van Covid-19 beter te kunnen opvangen en die, zoveel mogelijk, versneld worden uitgevoerd.
Eveneens wordt het wetsvoorstel genoemd in de kabinetsreactie op het rapport ‘Ongekend onrecht’ naar aanleiding van de kindertoeslagaffaire. Het wetsvoorstel zal er aan bijdragen dat gemeenten in samenwerking met andere partijen, waaronder uitvoeringsorganisaties, beter in staat zijn hun burgers passende ondersteuning te bieden bij het behouden en vergroten van zelfredzaamheid en participatie.
Raad van State
De Afdeling Advisering van de Raad van State heeft op 13 oktober 2021 haar advies uitgebracht over het wetsvoorstel. Zij plaatst een aantal opmerkingen bij het wetsvoorstel en adviseert het voorstel niet bij de Tweede Kamer in te dienen, tenzij het is aangepast (dictum C). Het advies werd 16 juni 2022, gepubliceerd.
Het voorstel voor de Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams) zal na de zomer worden ingediend bij de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel zal vergezeld gaan van een nader rapport. Hierin wordt aangegeven hoe het advies van de Raad van State in het wetsvoorstel is verwerkt. We streven naar een inwerkingtreding van de wet op 1 januari 2024. > Lees meer
Handreikingen
Het wetsvoorstel kan niet alle praktische knelpunten wegnemen bij een integrale aanpak en de bijbehorende gegevensuitwisseling. Het is aan gemeenten en andere partijen in het sociaal domein om duidelijkheid te bieden. Bijvoorbeeld in de vorm van heldere werkprocessen, handreikingen en trainingen.
In het kader van traject UPP hebben twintig gemeenten in samenwerking met de VNG, Divosa, NDSD gewerkt aan vier handreikingen over gegevens delen in het sociaal domein. De handreikingen zijn gepubliceerd, lees ze hier.
Versterken van kennis- en expertise
Het uitwisselen van gegevens voor een integrale aanpak loopt als een rode draad door verschillende programma’s in het sociaal domein, bijvoorbeeld rondom schulden, jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt of personen met verward gedrag. Vaak worden hiervoor specifieke handreikingen opgesteld. Dit is logisch omdat de vraag of gegevensuitwisseling is toegestaan altijd beredeneerd moet worden vanuit een specifiek doel en de taken van de betrokken partijen.
Daarnaast is er behoefte aan het delen van elkaars kennis en expertise en de borging van netwerken rondom gegevensuitwisseling en privacy. Traject UPP stimuleert dat kennis en expertise goed toegankelijk wordt gemaakt en dat deze onderling wordt uitgewisseld.
Vragen? Neem gerust contact met ons op via info@programmasociaaldomein.nl
