Druk de zorgkosten: pak woonproblemen aan
‘Wonen, wonen en wonen. Dat is de top 3 van knelpunten die we tegenkomen bij het leveren van maatwerk’, vertelt Karin Maas van de gemeente Zaanstad. In de gemeente is een maatwerkklas opgericht waarin wijkteamleden en uitvoerders van jeugdzorg, casussen bespreken om beter maatwerk te leveren.
Zorgkosten door woonprobleem
Geheel in lijn met de kern van de City Deal Eenvoudig Maatwerk, onderdeel van het Programma Sociaal Domein, zoekt de gemeente Zaanstad met de maatwerkklas vanuit de casuïstiek naar knelpunten en oplossingen. Beleidsmakers van de gemeente, die de plannen van de maatwerkklas analyseerden, concludeerden: het probleem zit in wonen. En als we dat weten, is het dan niet logisch om daar ook de oplossing te zoeken?
Federatie Opvang onderschrijft dit. De federatie ziet dat veel gemeenten zorgkosten maken, waar eigenlijk een woonprobleem speelt. ‘Zestienduizend mensen wonen te lang in de opvang of in een beschermd wonen vorm’, vertelt Karin van Brunschot van Federatie Opvang. ‘Het is wat ons betreft echt een uitstroomvraagstuk.’ Steeds meer gemeenten en organisaties onderzoeken nu hoe ze, door woonproblemen aan te pakken, kunnen besparen op zorgkosten.
Botsende bureaucratische logica’s
‘Het probleem zit ‘m vaak in botsende bureaucratische logica’s’, vertelt projectleider Pieter Hilhorst. ‘In Amsterdam hebben we bijvoorbeeld een casus gehad van iemand die pleegouder wilde zijn voor zijn kleinkind, maar dat mocht niet, want volgens de regels was daarvoor zijn huis te klein. De grootouder moest verhuizen en ondertussen kon dat kind niet bij de eigen familie worden ondergebracht. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn’, stelt Hilhorst.
Een man die pleegouder wilde zijn voor zijn kleinkind, mocht dat niet, want volgens de regels was daarvoor zijn huis te klein.
Knelpunten
Als we kijken naar de rode lijnen in de casuïstiek, zien we dat het grofweg op drie plekken misgaat, legt Hilhorst uit. Allereerst is er een groep mensen die in beschermd wonen of een maatschappelijke opvang terechtkomen terwijl ze eigenlijk een woning zoeken.
Daarnaast is er een probleem met de uitstroom uit die plekken: mensen die niet (meer) in de zorgvoorziening hoeven wonen, maar geen huis kunnen vinden. En ten slotte zijn er mensen die in de knel komen doordat er iets verandert in hun leven en daardoor moeten verhuizen, maar geen geschikte plek kunnen vinden.
Wat doe je eraan?
Volgens Pieter Hilhorst kun je in verschillende oplossingsrichtingen denken om de woonproblemen op te lossen. Bijvoorbeeld door in overleg met partners meer woningen beschikbaar te maken. Of verbouw kantoren of verzorgingshuizen en zorg voor extra woningen. Je kunt ook denken aan tijdelijke woonruimte, bijvoorbeeld in panden die gesloopt gaan worden. Maar je kunt ook binnen het bestaande aanbod meer mogelijkheden creëren door belemmeringen weg te nemen en het woonaanbod op een creatieve manier te vergroten.
Goede voorbeelden
In het hele land worden die creatieve oplossingen voor de woonproblemen al gezocht. Hieronder zetten we ter inspiratie een paar goede voorbeelden op een rijtje.
Onder de Pannen
De Regenboog Groep in Amsterdam heeft een oplossing bedacht voor mensen die bijvoorbeeld door verlies van baan of door een scheiding op straat komt te staan, maar geen psychiatrische of verslavingsproblematiek hebben. Doel is om deze mensen snel onderdak te bieden en te voorkomen dat zij afhankelijk raken van hulpverlening en (dure) nachtopvang.
Samen met de Gemeentelijke Ombudsman heeft de Regenboog Groep voor hen Onder de pannen bedacht. ‘De nieuwe daklozen brengen we tijdelijk onder bij Amsterdammers die een kamer beschikbaar hebben en bereid zijn een mede-Amsterdammer hulp te bieden’, schrijft de organisatie. ‘Degene die onder dak gebracht wordt, betaalt hiervoor huur en een onkostenvergoeding. De gemeente financiert het project en er is een samenwerkingsovereenkomst met de grootste woningcoöperaties en WPI.’
De Springplank
Ook Thijs Eradus, oprichter van Springplank, ziet dat de doelgroep verandert en vindt dat daarom een andere aanpak nodig is. ‘Twintig jaar geleden waren daklozen, gechargeerd gezegd, drugsverslaafden en verwarde mensen, maar dat is nu niet meer de grootste groep.’ De Springplank biedt mensen die dakloos zijn een huis aan waarin ze een jaar mogen wonen. Er is een voorwaarde, en dat is dat mensen aan het werk moeten. ‘Niet omdat je dan een inkomen hebt, maar omdat je dan uit de doelgroep bent’, legt Eradus uit.
De Springplank werkt onder meer in de regio Eindhoven en de regio Den Bosch en begeleide de afgelopen jaren al 450 kandidaten. Volgens Eradus lukt het 70 procent van de mensen om na een jaar financieel zelfstandig te zijn en weer in een eigen huis te gaan wonen.
In between places
Een ander voorbeeld van een creatieve oplossing bij acute woningnood, vinden we in Hilversum. Dankzij subsidie van de provincie Noord-Holland en de regio Gooi en Vechtstreek stelt Dudok Wonen vanaf begin 2017, 22 studio's en appartementen beschikbaar voor een huurperiode van maximaal 1 jaar.
Als mensen bijvoorbeeld door overmacht dakloos dreigen te worden, biedt In between places uitkomst. Het doel is om mensen die geen urgentieverklaring krijgen, maar die wel dringend huisvesting nodig hebben, tijdelijk woonruimte te bieden zodat zij vanuit daar hun leven weer op de rit kunnen brengen.
De nieuwe daklozen brengen we tijdelijk onder bij Amsterdammers die een kamer beschikbaar hebben en bereid zijn een mede-Amsterdammer hulp te bieden.