Coronacrisis: alle hens aan dek voor jongeren op de arbeidsmarkt

Nieuwsbericht | 21-10-2020 | 20:19

Groepen in de samenleving die om wat voor reden dan ook een wat zwakkere positie innemen, worden onevenredig hard getroffen door de gevolgen van de coronacrisis. Natuurlijk gaat de aandacht daarbij vooral naar de actie die wordt ondernomen om de negatieve gevolgen te beperken. De eerste bijeenkomst uit deze reeks heeft meteen een zorgelijk dossier als onderwerp: de impact van corona op de arbeidsmarkt voor met name jongeren.

‘Als de dood voor criminele invloed’

Joost van den Hoek, directielid van de Sociale Dienst Drechtsteden, is één van de sprekers tijdens de bijeenkomst. Hij schetst de urgentie zo: ‘Ik maak me vooral veel zorgen over toch al kwetsbare jongeren die door deze crisis nog kansarmer worden gemaakt. Daar moeten we echt voor aan de slag, want ik ben als de dood voor de invloed die criminelen op hen uitoefenen: die hebben wél werk voor die jongens en ze bieden er nog een scootertje bij ook.’

Oog van de storm

Tijdens een rondgang langs de deelnemers aan de bijeenkomst, onder leiding van gespreksleider Pieter Hilhorst, blijkt dat de meesten het idee hebben dat we voor wat betreft de arbeidsmarkt in het oog van de storm zitten. Met een duidelijke samenhang met de steunmaatregelen van het Rijk, blijven écht massale ontslagrondes nog grotendeels uit. Maar de verwachting is wel dat veel ondernemingen in komende tijd zullen moeten afschalen. De nieuwe, gedeeltelijke lockdown, zal daar nog een extra zet aan geven, zo luidt de algemene verwachting.

‘Miljoenen vliegen de deur uit’

Een belangrijke vaststelling is daarnaast dat er weliswaar veel werkgelegenheid verloren gaat – en nog zal gaan  – maar dat er in diverse sectoren ook nog volop werk te vinden is. Denk aan logistiek en distributie en natuurlijk aan zorg en welzijn. Daar merken ze ook de eerste relatief positieve effecten. Een van de deelnemers, die bij de gemeente Amsterdam zicht heeft op de Wmo, vertelt dat ze nu eindelijk het personeelstekort bij huishoudelijke hulp kan aanpakken. De wachtlijsten smelten daardoor als sneeuw voor de zon en, zo zegt ze lachend, ‘de miljoenen vliegen ineens de deur uit’.

Ontschotting is het toverwoord

Bij de 35 arbeidsmarktregio’s, waarin gemeenten en UWV samenwerken is het inmiddels alle hens aan dek om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. ‘Ontschotting’ lijkt hierbij het toverwoord. Of het nu gaat om budgetten, menskracht en informatie-uitwisseling. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft een flink bedrag uitgetrokken om passende ondersteuning te kunnen bieden aan werkzoekenden.

Sociale partners, gemeenten, uitvoeringsorganisaties en scholen krijgen meer dan €1 miljard aan extra middelen. Daarmee kunnen ze mensen van wie werk onder druk staat of die hun rekeningen niet meer kunnen betalen perspectief bieden. De beschikbare middelen zullen zoveel mogelijk ‘ontschot’ worden ingezet, op de plaatsen waar ze het meest nodig blijken.

Programmamanager Camiel Jansen: ‘Bij veel mensen zal je kunnen volstaan met goed loopbaanadvies. Maar soms zal er zeker méér nodig zijn.’ Hij schetst dat mensen met een zwakke positie op méér fronten hulp nodig hebben. Te lage startkwalificaties, een eenzijdig arbeidsverleden of bijvoorbeeld schuldenproblematiek vragen om een intensieve, interdisciplinaire aanpak. Daar wil het ministerie van SZW graag in ondersteunen.'

Loonwaarde versus arbeidsmarktwaarde

Joost van den Hoek vertelt hoe Drechtsteden zich klaarmaakt voor de verwachte sterke groei van het aantal werkzoekenden. In deze arbeidsmarktregio wordt volledig ontschot samengewerkt tussen gemeenten en UWV om werkzoekenden er zo goed mogelijk voor te zetten. Een van de instrumenten om kwetsbare werkzoekenden te helpen is een scan, die allerlei aspecten van hun leven in kaart brengt. Die onderzoekt niet de ‘loonwaarde’ van de werkzoekende (wat kan je voor een werkgever verdienen?), maar de arbeidsmarktwaarde (welke extra, mogelijk onverwachte kwaliteiten breng je mee?) 

Van den Hoek: ‘Dan kijken we naar zaken als huisvesting, de financiële situatie en de kwaliteit van sociale netwerk. Aan de hand daarvan kijken we de arbeidsmarktwaarde van de werkzoekende kunnen verhogen.’ Deze manier van werken blijkt heel succesvol als het er om gaat om mensen uit de bijstand te houden of te halen.

Vraag en aanbod koppelen

Amsterdam is één van de regio’s het inmiddels wel al ontslagen regent, onder meer vanwege het vrijwel stilvallen van Schiphol en het toerisme. Judith Duveen, directeur Werk van de gemeente Amsterdam vertelt hoe alles op alles wordt gezet om zoveel mogelijk mensen van werk naar werk te helpen. De strategie hier is werkgevers aan elkaar te koppelen: werkgevers waar ontslagen worden verwacht, worden in contact gebracht met werkgevers die nog volop vacatures hebben.

Duveen: ‘Wij zorgen voor de matchmaking, daarna stappen we er uit.’ De uitdaging hierbij is enerzijds om bedrijven die lastig hebben in het vizier te krijgen voordat er echt ontslagen vallen en anderzijds om bedrijven die vacatures hebben interesseren in medewerkers die elders overtollig worden. Om dit allemaal te versnellen, is de arbeidsmarktregio een publiek-private samenwerking aangegaan met uitzender Randstad. 

Tekort aan executiekracht

De aanpak in Drechtsteden is persoonlijk en dus arbeidsintensief. Ook het UWV onderschrijft bij monde van Martine Breedveld het belang van persoonlijke dienstverlening. ‘Zo’n vijf jaar geleden kwamen we tot de conclusie dat we op het gebied van online dienstverlening echt een topprestatie leverden, maar dat persoonlijk contact in een aantal gevallen echt beter werkt.’ Juist in een crisis als deze, zal hierop naar verwachting meer en meer een beroep gedaan worden.

Daar zit meteen een belangrijke zorg bij de deelnemers aan de bijeenkomst: het Rijk kan wel extra geld ter beschikking stellen, maar wie gaat het bitter noodzakelijke extra werk uitvoeren? Daardoor dreigt een tekort aan executiekracht. Want, zoals één van deelnemers het uitdrukt: ‘met geld koop je geen bekwame mensen.’

Lees meer in ons coronadossier