Slotpublicatie Versterken Sociale Basis
Na een jaar van onderzoek en het uitwisselen van ervaringen, kennis, ideeën en inspiratie, is onlangs het traject ‘Versterken sociale basis’ afgerond. Tijdens een bijeenkomst in Amersfoort van deelnemende- en geïnteresseerde gemeenten, deskundigen, bestuurders en actieve bewoners is terug- en vooruitgeblikt. Belangrijk winstpunt is de ontsluiting van een enorme hoeveelheid sterk uiteenlopende lokale initiatieven en ideeën rond de sociale basis. Een van de deelnemers: ‘We blijken te beschikken over een rijk gevulde supermarkt vol opties en mogelijkheden, waarmee de sociale basis versterkt kan worden.Deze zijn gebundeld in een slotpublicatie.
'Niemand zit echt aan het stuur'
Dat een stevige sociale basis belangrijk is voor een leefbare en sociale wijk of stad, staat nergens ter discussie. Maar wat is die sociale basis eigenlijk en hoe maak- en hou je die gezond? Een van de conclusies van de slotbijeenkomst, is dat er ook na een traject van een jaar géén eenduidige definitie ligt van wat de sociale basis nu eigenlijk is. En eigenlijk is dat ook helemaal niet erg. Alles in een stad of wijk wat deel uitmaakt van het openbare leven, kan er toe gerekend worden. Dus van het bankje op het plein tot de lokale supermarkt of de bibliotheek.
En niemand zit echt aan het stuur. ‘Dat is er zo interessant aan,’ meent een van de deelnemers: ‘Aan de ene kant weten we steeds beter hoe belangrijk de sociale basis is. En aan de andere kant wordt de impact meestal niet zozeer bepaald door ambtenaren en professionals, maar door de "toevallige" inzet van bewoners. Als een paar mensen verhuizen, kan het spel er ineens heel anders uitzien.’ We moeten er met elkaar ook over in gesprek blijven.
Investeren in sociale basis niet eenvoudig
Mede door de drastische veranderingen die het sociaal domein doormaakt, is er steeds meer oog voor de rol die de sociale basis daarin kan spelen, zegt ook Marco Bruggeman, één van de procesbegeleiders van het traject ‘Versterken Sociaal Domein’.
Dit onder andere vanuit de gedachte dat investeringen in de sociale basis renderen: door het vergroten van het welzijn van inwoners, neemt de behoefte aan (kostbare) zorg en ondersteuning af. Toch is het niet eenvoudig om die investeringen met effect te doen. ‘Vanaf de eerste bijeenkomst was er meteen veel belangstelling, het raakt echt iets’, merkt Marco op.
Het kostte dan ook weinig moeite om een tiental gemeentes te binden aan het traject, die elk sterk uiteenlopende vragen inbrachten en op geheel eigen wijze invulling geven aan het versterken van de sociale basis. Deze gemeentes en hun partners zijn het afgelopen jaar verschillende keren bij elkaar gekomen voor intervisie-sessies.
'Er is veel, maar het is kwetsbaar'
De aandacht voor het versterken van de sociale kan zowel een zegen zijn als een groot risico, concludeert Marco in zijn terugblik op het afgelopen jaar. ‘Er is veel activiteit in de sociale basis. Dat is mooi om te zien, maar het is ook héél kwetsbaar.
Soms maakt een vrijwilliger die er een paar uurtjes per week in steekt écht het verschil in een wijk. Als je daar bij het ‘werken’ aan het versterken van de sociale basis te veel druk op zet, dan is het zo weg.’
Taal kan hierbij een bron van irritatie zijn die partijen in de sociale basis uit elkaar drijft, is een belangrijke conclusie. Marco: ‘Taal is echt een belangrijke valkuil in de relatie tussen professionals en niet-professionals, maar we zien ook dat het verbinding kan leggen.’ Het loont dan ook om hier aandachtig mee om te gaan.
Werken aan dezelfde puzzel
Joost van Ravesteyn was het afgelopen jaar ook als procesbegeleider betrokken bij ‘Versterken sociale basis’. Hij vertelt dat nauwe betrokkenheid van bewoners het verschil kan maken. ‘Als mensen echt meegenomen worden in het waarom van bepaalde keuzes die worden gemaakt, dan wordt het moeilijker om de "boze bewoner" te blijven spelen: dan blijkt dat je aan dezelfde puzzel werkt.’
Van werkconferentie tot “olievrouwtje”
Hoe er aan die puzzel gewerkt wordt loopt enorm uiteen, is een van de interessante ontdekkingen die het traject heeft opgeleverd. Zo verhaalt een docent verbonden aan een Werkplaats Sociaal Domein over de succesvolle aanpak van de gemeente Heumen (bij Nijmegen). Die gemeente organiseert jaarlijks met alle stakeholders een werkconferentie om stappen te bepalen die de sociale basis versterken én een werkconferentie om te bepraten hoe die stappen vorderen.
Daar staat de gemeente West-Betuwe dan weer tegenover, waar in de persoon van Joanne Bredero een "olievrouwtje" is gevonden, dat tal van initiatieven uit de sociale basis met elkaar verbindt. En dan is er nog de gemeente Utrecht, die in de persoon van Joop van der Zee een gedreven ambassadeur heeft voor de inzet van data om de kwaliteit van de sociale basis te meten en verbeteren. Dit alles leidt een van de deelnemers tot de conclusie dat het traject een goed gevulde supermarkt aan het licht heeft gebracht van opties en mogelijkheden om de sociale basis te versterken.
Méér moed
Het einde van traject betekent voor de deelnemers bepaald niet het einde van de inspanningen om de sociale basis te versterken. Integendeel, er is juist veel inspiratie opgedaan en inzichten zijn verdiept om met volle kracht verder te gaan, zo blijkt uit de slotdiscussie.
Monique Peltenburg, lid van de stuurgroep die het traject heeft begeleid, is blij met de opbrengsten, maar vindt ook dat er nog werk aan de winkel blijft. Ze wenst de deelnemers daarbij vooral ook veel moed toe: ‘In mijn ogen moeten we met elkaar nog iets dapperder worden en dialogen aangaan. Het kan nog praktischer en effectiever en als het daarvoor nodig is om de systemen ter discussie te stellen, dan zullen we dat moeten aangaan.’
