Opbrengsten CityDeal Zorg voor Veiligheid in de Stad

Doel van de CityDeal Zorg voor Veiligheid in de Stad: op zoek gaan naar effectieve interventies en een betere samenwerking tussen ‘zorg’ en ‘veiligheid’. Dit om kwetsbare inwoners te helpen én de veiligheid van hun omgeving te verhogen.

Dat gebeurde van maart 2017 tot en met oktober 2019 in Almere, Breda, Leeuwarden, Maastricht, Nijmegen, Tilburg en Zoetermeer in samenwerking met het Rijk (ministeries van JenV, BZK, SZW en VWS). De deelnemende gemeenten bepaalden zelf de lokale doelstellingen. Wel moesten ze allemaal aantoonbaar en preventief bijdragen aan de sociale veiligheid in de stad.

Zo experimenteerden Tilburg en Breda met een andere manier van begeleiden van mensen die uit detentie komen. Een re-integratieteam onderzoekt of een gedetineerde problemen heeft op het gebied van wonen, werk en inkomen, ID-bewijs en schulden. Zo nodig worden maatregelen ingezet als het herleven van de bijstandsuitkering na en het doorbetalen van vaste lasten tijdens detentie. Het zijn relatief kleine investeringen met mogelijk grote maatschappelijke impact, blijkt uit een kosten-batenanalyse.

Dergelijke inzichten zijn van belang voor het Nederlandse beleid en zijn opgeschreven in verschillende deelrapportages.

Experimenten CityDeal Zorg voor Veiligheid in de Stad

Transforensische zorg: Tilburg en Breda
Een kleine groep van personen met verward gedrag kampt met complexe problematiek én een hoog agressiepatroon. De ambitie: een aanpak vinden die leidt tot minder overlast en maatschappelijke kosten gerelateerd aan deze doelgroep.

Hitmachine: Nijmegen
Met behulp van de Hitmachine, een digitaal informatieknooppunt tussen zorg en veiligheid, kijkt Nijmegen hoe informatiedeling tussen professionals rond multiprobleemgezinnen ondersteund kan worden. Doel: vroegsignalering en samenwerking tussen professionals vergemakkelijken.

Enjoy Life: Zoetermeer
In Scandinavië informeren gemeenten via gemeenschapshuizen inwoners over gezond opgroeien en veilig leven. Naar het voorbeeld van de Scandinavische gemeenschapshuizen ontwikkelt Zoetermeer een aanpak die bijdraagt aan de versterking van de veiligheid(sbeleving) in de wijk.

Re-integratie van ex-gedetineerden: Tilburg en Breda
Tilburg en Breda willen de re-integratie van ex-gedetineerden bevorderen door het nemen van maatregelen die detentieschade voorkomen. Dat doen ze door het (sneller) op orde brengen van inkomen, schulden, huisvesting, ID-bewijs en zorg.

Veel interventies binnen de CityDeal proberen via betere zorg aan een specifieke doelgroep de sociale veiligheid te verbeteren. Dan speelt het dilemma dat deze doelgroep wordt ‘voorgetrokken’. De interventie moet effectief zijn, wil extra hulp voor een doelgroep rechtvaardig gevonden worden. Het lukt niet altijd om die effectiviteit aan te tonen.

Schuring werelden van zorg en veiligheid

In de experimenten ‘schuurden’ de werelden van zorg en sociaal domein en veiligheid regelmatig. Vaak kwam dit door de manier waarop de gemeenten de experimenten oppakten: vanuit verschillende afdelingen en eenzijdig belegd bij een burgemeester of wethouder. Hierdoor ervoeren stedelijk projectleiders niet altijd een gemeenschappelijke (bestuurlijke) verantwoordelijkheid voor het combineren van zorg en veiligheid.

Wel ontstond in de CityDeal een kleinere afstand tussen steden en het Rijk. Het ministerie van Justitie en Veiligheid fungeerde als vraagbaak en aanspreekpunt namens de deelnemende departementen. Deze kortere lijnen werden door de stedelijk projectleiders gewaardeerd.

Nieuwe vormen van samenwerking

De experimenten leverden nieuwe vormen van samenwerking tussen zorg- en veiligheidspartners op. Andere gemeenten kunnen hiermee hun voordeel doen.

We delen een aantal aanbevelingen:
• Zorg bij een leertraject, waarbij diverse steden deelnemen, voor een gemene deler in de hoofdopgaven van de experimenten.
• Beschik bij de start van een gezamenlijk leertraject, zoals een CityDeal, over een volwaardig projectplan. Met het inzenden hiervan committeert de inzender zich eraan om te zorgen voor optimale randvoorwaarden.
• Laat burgemeester én wethouder van zorg of sociaal domein indiener zijn van het experiment op het terrein van zorg en veiligheid.
• Bekijk per experiment wat haalbaar is op het gebied van kwantitatief en kwalitatief onderzoek en pas hierop de duur van het experiment aan.
• Kondig bij de start van het experiment enkele momenten met bestuurders binnen de looptijd aan. Bij deze momenten kunnen de stedelijk projectleider en de landelijke projectleiding de bestuurders bijpraten.

De stuurgroep van de CityDeals sluit het rapport af met een statement: ‘Ga niet wachten tot anderen de vragen en knelpunten oplossen, maar tracht al experimenterend nieuwe wegen te vinden’. Een aanmoediging om als Rijk en gemeenten samen te blijven zoeken naar bewezen effectieve aanpakken op het gebied van zorg en veiligheid.

Verslag slotbijeenkomst

In de voormalige koepelgevangenis in Breda sloten de betrokkenen op 1 november 2019 de CityDeal af. Naast een inhoudelijke verdieping over licht verstandelijke beperkten en de wereld van zorg en veiligheid, verzorgd door lvb-arts Michiel Vermaak, blikten de stuurgroepleden terug en keken vooruit. > Lees het verslag

Veerle van de Winckel, projectsecretaris van het Programma Sociaal Domein: 'Vermaak liet ons inzien hoeveel mensen in detentie moeite hebben om mee te komen in deze samenleving. Vaak is er sprake van een licht verstandelijke beperking. Wat deze mensen nodig hebben om te voorkomen dat ze opnieuw de fout in gaan, is een zeer relevante vraag. De oplossing zit vaak in een lichte vorm van 'levensloopondersteuning'. Daarom is het zo belangrijk om de domeinen zorg en veiligheid meer aan elkaar te verbinden!'

Lees ook:

*  de verdiepende artikelen over de pilot met ex-gedetineerden en transforensische zorg in Tilburg en Breda.

Lees hier de deelrapportages van de CityDeal. 

Op de hoogte blijven? Stuur een mail aan info@programmasociaaldomein.nl